… małżeństwo, miłość i erotyka w nowożytnym Wrocławiu. Sposoby obrazowania tematyki miłosnej i obyczajowej w dekoracji przedmiotów codziennego użytku odkrywanych podczas archeologicznych badań wykopaliskowych.
Streszczenie prelekcji, którą 25 marca 2024 r., na spotkaniu sekcji Pokolenie Powojenne wygłosiła dr Agata Maciączyk.
W materiałach archeologicznych odkrywanych w obrębie Starego Miasta we Wrocławiu występują fragmenty naczyń ceramicznych z ozdobnymi nakładkami oraz szklanych z ornamentami rytowanymi lub malowanymi.
Dekoracja naczyń zawiera głównie obrazy o znaczeniu wychowawczym, przede wszystkim eksplikującym różne aspekty seksualności oraz różnic, zależności i napięć powstających pomiędzy przedstawicielami płci męskiej i żeńskiej.
Takie szklanice i kielichy interpretuje się zwykle jako naczynia stanowiące pamiątkę zaślubin lub zaręczyn.
Występowanie tego rodzaju zabytków można połączyć ze specyfiką miejskiego folkloru Wrocławia, który pozostawał istotnym składnikiem ludowego świata wyobrażeniowego charakterystycznego dla południowej strefy Europy Środkowej w końcu średniowiecza i na początku okresu nowożytnego.
W zabytkach wytworzonych w tym czasie dostrzegalne są symptomy otwierania się twórców funkcjonujących w ramach lokalnej tradycji symbolicznej i plastycznej, która silnie osadzona była w średniowieczu, na globalną ikonosferę kolportowaną do tej części Europy przede wszystkim dzięki upowszechnieniu wynalazku druku.
Szczególnie istotną rolę w tym procesie odgrywały dzieła sztuki graficznej, rozpowszechniane samodzielnie lub też w formie albumów oraz wzorników przeznaczonych dla rzemieślników. Na Śląsk docierały przede wszystkim motywy oparte o grafiki artystów związanych z Norymbergą.
W pierwszych dziesięcioleciach XVII wieku zauważalny jest wzmożony napływ motywów z grafiki niderlandzkiej. Ważnym źródłem motywów były sztambuchy, czyli prywatne pamiętniki, w których umieszczano dedykacje, wiersze, motta, odręczne rysunki lub wszywano gotowe odbitki graficzne.
W tym czasie zasób motywów dekoracyjnych przenoszonych na wyroby ceramiczne – kafle i naczynia, rozbudowuje się o liczne motywy zaczerpnięte z grafik.
Zdobienia inspirowane wytworami sztuki wykonywano również na wyrobach ze szkła lub drobnych przedmiotach z metalu. Przedmioty opatrzone dekoracjami pełniły zapewne funkcję reprezentacyjną.
Wśród opisywanych zabytków, dekorację figuralną zawierają głównie te, które związane są z serwowaniem posiłków i napojów, a więc użytkowane lub prezentowane podczas podejmowania gości, lub też umieszczane we wnętrzach o charakterze reprezentacyjnym. Stanowią one nieprzecenione źródło służące dopełnieniu wiedzy na temat popularnej twórczości plastycznej w nowożytnym Wrocławiu, będące być może łącznikiem między kulturą książki i druku, dziełami sztuki wysokiej a życiem codziennym i obyczajowością mieszczan.