Wrocławski Ogród Botaniczny, nazywany oazą piękna i spokoju w cieniu gotyckich świątyń, jest drugim – po ogrodzie Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie – najstarszym ogrodem tego typu w Polsce. Od 1974 r. jest wpisany na listę zabytków województwa dolnośląskiego, a od 1994 r. znajduje się w obrębie historycznego centrum miasta, objętego szczególną ochroną konserwatorską.
Powstał w 1811 r. na 5-hektarowej parceli na terenie dawnych fortyfikacji miejskich, podarowanej Uniwersytetowi przez króla Fryderyka Wilhelma III. Kierowali nim kolejno wybitni profesorowie botaniki, m.in. H.F. Link, L.Ch. Treviranus, Ch.G. Nees von Esenbeck, pierwszy niemiecki paleobotanik H.R. Göppert (na zdjęciu), systematycy i geografowie roślin A. Engler i F. Pax. Współpracował z Ogrodem również sławny fizjolog roślin i bakteriolog F. Cohn. Ostatnim niemieckim dyrektorem był fizjolog roślin J. Buder, później związany z Uniwersytetem w Halle (Saale).
Obecnych pracowników Ogrodu łączy szczególna więź z rodziną Paxów, której przedstawicielka, Gabriele Pax z Erlangen, przez 25 lat wielokrotnie odwiedziła Wrocław i przekazała do ogrodowego archiwum cenne materiały historyczne.
Pod koniec II wojny światowej Ogród został w znacznym stopniu zniszczony. Odbudowę rozpoczęto w 1948 r. przy poparciu pierwszego rektora polskiego Uniwersytetu Wrocławskiego, botanika prof. S. Kulczyńskiego. Kierownikiem został ekolog i działacz ochrony przyrody
dr S. Macko.
W następnych latach obszar powiększono do 7,4 ha, powstały nowe działy: morfologii i biologii roślin, gruntowych roślin ozdobnych, roślin wodnych i bagiennych, ekspozycja pnączy, bogata kolekcja rodzaju bluszcz (Hedera), wystawa paleontologiczna Panorama Natury. Eksperymenty z uprawą hydroponiczną podjęła w latach 50. doc. dr Z. Gumińska. W 1967 r. prof. K. Kukułczanka założyła pracownię kultur tkankowych.
W latach 1981–2016 Ogrodem kierował fizjolog roślin prof. T.J. Nowak, który konsekwentnie uporządkował
i zreorganizował jego działy oraz nadał mu wysoką rangę wśród polskich ogrodów o charakterze naukowym. Od 2017 r. dyrektorem jest ekolog prof. Zygmunt Kącki, którego działalność koncentruje się na rewaloryzacji historycznych szklarni, powiększaniu kolekcji roślinnych
i poszerzaniu oferty edukacyjnej Ogrodu. Obecnie do najważniejszych funkcji placówki należy upowszechnianie wiedzy botanicznej
i ekologicznej, ochrona ex situ zagrożonych gatunków roślin, prowadzenie kolekcji narodowych, pielęgnowanie dziedzictwa historycznego, rekreacja.W latach 1981–2016 Ogrodem kierował fizjolog roślin prof. T.J. Nowak, który konsekwentnie uporządkował
i zreorganizował jego działy oraz nadał mu wysoką rangę wśród polskich ogrodów o charakterze naukowym. Od 2017 r. dyrektorem jest ekolog prof. Zygmunt Kącki, którego działalność koncentruje się na rewaloryzacji historycznych szklarni, powiększaniu kolekcji roślinnych
i poszerzaniu oferty edukacyjnej Ogrodu. Obecnie do najważniejszych funkcji placówki należy upowszechnianie wiedzy botanicznej
i ekologicznej, ochrona ex situ zagrożonych gatunków roślin, prowadzenie kolekcji narodowych, pielęgnowanie dziedzictwa historycznego, rekreacja.
W 1988 r., dzięki staraniom prof. Nowaka, filią Ogrodu stało się istniejące od XIX w., 5-hektarowe Arboretum w Wojsławicach k. Niemczy, dzieło F. von Oheimba. Dzisiaj zajmuje ono powierzchnię 62 ha i posiada m.in. największą w Polsce kolekcję różaneczników (Rhododendron), największą w Europie kolekcję liliowców (Hemerocallis), sad ze starymi odmianami czereśni z Dolnego Śląska, Polski Ogród Milenijny z krajowymi odmianami roślin ozdobnych oraz wiele rzadkich gatunków drzew i krzewów, zwłaszcza iglastych.
Opr. Magdalena Mularczyk
Opublikował Piotr Popów