W poniedziałek 24 kwietnia 2023 r. o godz. 18 w kamieniczce Małgosia na spotkanie sekcji TMW Pokolenie Powojenne przybył i opowiedział o sobie i swojej rodzinie prof. dr Michał Jędrzejewski – scenograf, malarz, grafik, architekt wnętrz i wystaw.
Prof. dr Michał Jędrzejewski – scenograf, malarz, grafik, architekt wnętrz i wystaw. Absolwent PWSSP/ASP we Wrocławiu, ukończył malarstwo pod kierunkiem prof. Eugeniusza Gepperta i prof. Stanisława Pękalskiego (1958) oraz architekturę wnętrz u prof. Władysława Wincze (1960). Współautor akcji happeningowej „Teatr sensibilstyczny” 1957, autor i współautor około 200 scenografii TV i teatralnych, kilkudziesięciu rozwiązań wystawienniczych oraz projektów wnętrz, uczestnik licznych wystaw malarstwa, rysunku, plakatu i sztuki projektowej. Rektor wrocławskiej uczelni plastycznej w latach 1984 – 1990, dziekan Wydziału AWIW 1980-81 i 1990 – 96. Nagroda Miasta Wrocławia 1985, Nagroda Prezydenta Wrocławia 2000, Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2013.
Podczas spotkania w dniu 24. IV. 2023, Michał Jędrzejewski opowiadał o najróżniejszych wydarzeniach z lat dalekich i bliższych – m. in.:
O swoim pobycie w Kazimierzu Dolnym (nad Wisłą) w wieku trzech i pół roku.
O pobycie w Łodzi.
Na zdjęciu od lewej: Aleksander Jędrzejewski, Jan Przeradzki, Michał Jędrzejewski, Jadwiga Przeradzka-Jędrzejewska.
Łódź ul. Smugowa, druga połowa lat 30. ub. stulecia.
© Michał Jędrzejewski
W tym czasie jego tato i pozostali malarze Bractwa Św. Łukasza malowali (obecnie po latach odzyskane) kompozycje historyczne przeznaczone do Polskiego Pawilonu na Światowej Wystawie w Nowym Jorku 1939 – 40.
© Michał Jędrzejewski
O wojennych i okupacyjnych przeżyciach swojej rodziny a w tym o pieszej wędrówce swojej mamy z Bydgoszczy do Łodzi we wrześniu 1939 roku – przez sam środek Bitwy nad Bzurą – i o jej ucieczce z kolumny więźniarek w końcowej fazie okupacji.
O swoim pierwszym pobycie w zrujnowanym Wrocławiu latem 1946 roku. Oczekiwaniu na pociąg pod kolumnadą dworca Świebodzkiego i nieoczekiwanej myśli, że mógłby tu właśnie zamieszkać.
O rozpoczętej w tym też roku, współpracy rodziców z wrocławskimi teatrami i Operą oraz o kilkuletnim (1946 – 1952) współdziałaniu trójki scenografów – Aleksandra Jędrzejewskiego, Jadwigi Przeradzkiej – Jędrzejewskiej i Wiesława Lange. Jak i o tym, że po przeniesieniu się W. Langego do Teatru im. Wyspiańskiego w Katowicach, dalsza działalność rodziców w Teatrze Polskim i innych teatrach, trwała nadal, aż do przejścia na emerytury w końcu lat 60. Byli wyróżniani Nagrodami Miasta Wrocławia a ostatnimi ich dużymi realizacjami były zaprojektowane przez mamę setki kostiumów do filmu „Hrabina Cosel” (1969) a przez tatę – scenografia do spektaklu „Król i aktor” w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu (1964).
O swoim podjęciu (w 1952 roku) studiów we wrocławskiej uczelni plastycznej, profesorach Eugeniuszu Geppercie, Stanisławie Dawskim, Stanisławie Pękalskim i Władysławie Wincze.
O współudziale w tworzeniu pierwszego „odwilżowego” wrocławskiego teatru studenckiego „Ponuracy” (1955), następnie „Kalamburu” (1958) i o współtworzonym – z Kazimierzem Głazem, Wiesławem Zajączkowskim, Adamem Krzemieniewskim i innymi kolegami – nurcie artystycznym zwanym Sensibilizmem, Teatrze Sensibilistycznym (pierwszy happening w Polsce,1957) oraz Katastroficznym (1958) i „Funcie Patagońskim” (równowartość braku 100 złotych) Wiesława Zajączkowskiego (1959).
O fascynacjach sportowych (w liceum i podczas studiów), licznych startach w zawodach lekkoatletycznych i wygraniu biegu na 3 km (pod nieobecność Władysława Hasiora – akademickiego mistrza Polski) podczas Ogólnopolskiej Spartakiady Uczelni Artystycznych w 1956 roku.
O grafice plakatowej do przeróżnych wydarzeń, zwłaszcza teatralnych i o wiodącej roli wrocławskiego środowiska artystycznego w latach 60. 70 ub. stulecia.
O książce artystycznej „Piramida scjencji pełna, czyli podręczny tytan intelektu”, wydanej (1966) wspólnie z Wiesławem Zajączkowskim w nakładzie 12 (przepisanych na maszynie) egzemplarzy, ale oprawionych w okładkę z wytłoczonym tytułem – fragment wstępu: „Już sama lektura tytułów rozdziałów zapewnia średni poziom wykształcenia”.
O „łańcuchu szczęścia”, który „uniósł” Kazimierza Głaza z Wrocławia do Toronto. W skrócie było to tak: Głaz otrzymuje nagrodę na Wystawie Młodych w Sopocie a jego prace zostają skierowane do Paryża na IV Biennale Młodych’1965. Składa podanie o paszport. Dostaje odmowę. Jedzie do Warszawy i dzięki zbiegowi okoliczności rozmawia z ministrem kultury. W rezultacie otrzymuje paszport i prawo zakupu 20 $. W Paryżu czeka na niego nagroda Erazma / stypendium Marca Chagalla. Jedzie do Vance, tam po audiencji u hrabiny Karoly, dzięki znajomości języka węgierskiego, uzyskuje pracownię w jej artystycznej fundacji. W pobliskiej kawiarni nawiązuje rozmowę z sąsiadami mówiącymi po polsku. Jednym z nich okazuje się Witold Gombrowicz, u którego bywa, przez następne 2 lata. Wystawia m. in. w Paryżu. Zostaje zaproszony do Kanady, gdzie zakłada Toronto Center for Contemporary Art. (Polskie wydanie książki K. Głaza „Gombrowicz w Vence” ukazało się w Wydawnictwie Literackim w Krakowie w 1989 roku).
O swoich scenografiach do spektakli realizowanych przez powstały w 1962 roku Wrocławski Ośrodek Telewizyjny, nagradzanych programach rozrywkowych i „złotych ekranach” za widowiska teatralne; szefach, redaktorach i reżyserach: Kazimierzu Oraczu, Jerzym Bajdorze, Juliuszu Burskim, Wiesławie Wodeckim, jak również o Wojciechu Jankowiaku, z którym od połowy lat 70 zrealizowali wspólnie ponad 30 scenografii telewizyjnych i teatralnych.
Na zdjęciu spektakl „Medea” z 1974 r
O serii wystaw teatralnych (powstających od 1975 roku dla dzisiejszego Muzeum Miasta Wrocławia i Muzeum Teatralnego) a realizowanych wspólnie z W. Jankowiakiem, W. Zajączkowskim, T. Fydą, Martą i Andrzejem Hubką, jak również o cyklu wystaw „Wrocław pozdrawia Wiedeń” (szkło, ceramika, tkanina, plakat, Teatr Pantomimy, wystawa gospodarcza; Wiedeń, 1980).
O pracy we wrocławskiej uczelni plastycznej (PWSSP / ASP) i funkcji rektorskiej sprawowanej w trudnych latach 1984 – 90 oraz uczelnianych wystawach w Mons (1987), warszawskiej Zachęcie, we Lwowie i Wiesbaden (1990).
O serii scenografii projektowanych wspólnie z Wojciechem Jankowiakiem dla Teatru Polskiego we Wrocławiu (m. in. do „Wesela”,„Transatlantyku”, „Szewców”, spektaklu „Oni” i „Historii” – za dyrekcji Igora Przegrodzkiego oraz „Janulki córki Fizdejki”, „Na czworakach’, „Balkonu”, „Dantona” oraz „Iwanowa” – za dyrekcji Jacka Bunscha (lata 80).
Na zdjęciu spektakl „Oni”, poniżej „Transatlantyk”
O scenografii do farsy „Mayday” w reżyserii Wojciecha Pokory w Teatrze Polskim we Wrocławiu – spektaklu nie schodzącego z afisza od 31 lat (premiera 1992).
O wspólnej z Martą Hubką i Wojciechem Jankowiakiem realizacji wystawy wrocławskiej na EXPO w Sewilli (1992) oraz o funkcji komisarza generalnego wystawy milenijnej „Wrocław ’ 2000 – moje miasto” zaprojektowanej wspólnie z Włodzimierzem Dolatowskim, Stanisławem Lose i Mieczysławem Pirogiem (hale zdjęciowe WFF, VI – IX, 2000).
O wystawie z okazji XX. lecia Wrocławskiego Teatru Pantonimy w 1976 r.
Na zdjęciu instalacja w sali Biura Wystaw Artystycznych
O wystawach „Sensibilizm i Teatr Niemożliwy” przygotowanych wspólnie z Kazimierzem Głazem oraz kuratorami Wojciechem Stefanikiem i Grzegorzem Borkowskim (BWA Awangarda, Wrocław 1992; Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa 1993 – 94).
O książkach – „Sensibilizm”, wydanej wspólnie z Kazimierzem Głazem w Toronto (2002) i we Wrocławiu (2004), własnych „Listach” (2016) oraz „Schodach i przygodach” (2021).
O wykładach i scenografiach do spektakli dyplomowych realizowanych przez wrocławskie wydziały krakowskiej PWST / AST (1993 – 2020).
O parotygodniowych warsztatach prowadzonych w ramach Studium Podyplomowego* ASP z udziałem kilkunastu słuchaczy Saint Martins College of Art & Design z Londynu oraz studentów ASP w latach 2004 – 2005 (wykładali m. in.: profesorowie Leszek Mądzik, Jerzy Bielunas, Aleksander Maksymiak, Piotr Jędrzejewski, Elżbieta Terlikowska i niżej podpisany oraz Bronisław Trytko a ze strony londyńskiej uczelni konsultował odwiedzając prof. Peet Brooks.
O wspólnej z Kazimierzem Głazem sensibilistycznej wystawie we wrocławskim Muzeum Narodowym (2006), rysowanych w roku 2013 znaczkach nieistniejących państw i ich wystawach w Galerii Domus (2013) i w Muzeum Poczty we Wrocławiu (2015); wystawie w Galerii Test w Warszawie (2015) i sensibilistycznych ekspozycjach w Galerii Spotkań na warszawskim Ursynowie (2017) oraz wspólnej z Kazimierzem Głazem w Muzeum Nadwiślańskim w Kazimierzu Dolnym (2017), jak również wystawie „Jędrzejewscy” w Muzeum Teatralnym we Wrocławiu (2019).
© Michał Jędrzejewski
I na zakończenie o własnej wystawie rysunku w galerii Domus i Ossolineum w 2021 / 22 roku oraz o wystawie 4 pokoleń rodziny Jędrzejewskich (Jadwigi, Aleksandra, Barbary, Michała, Renaty, Piotra i Aleksandry), kurator Dorota Seweryn – Puchalska, Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym (VII – IX, 2022).
© Michał Jędrzejewski
Relację uzupełniały wspomnieniowe anegdoty oraz serwis zdjęciowy liczący około stu slajdów.
* Podyplomowe Studium Dyscypliny Plastyczne w Architekturze.
Autor: Michał Jędrzejewski
Zdjęcia: ze zbiorów Autora – © Michał Jędrzejewski
Opracowanie: Halina Okólska